Istorijat

Prvi organizacioni oblik Saveza datira iz perioda pedesetih godina prošlog stoljeća i nosi naziv Zenički podsavez. Takmičenje se odvijalo u Ligi zeničkog podsaveza u kojoj su učestvovali klubovi Omladinac, Orlovik (Žepče), Radnički, Sloga, Borac (Travnik), Borac (Tetovo), ZSK, Radnik(V), Jedinstvo, Metalac, Elektrobosna, Iskra, Radnik (Donji Vakuf) i Lašva. Pored ove lige, Savez je vodio i takmičenja Druge zonske lige BiH, u kojoj su učestvovali klubovi: Igman, Romanija, Bosna (Visoko), Drina, Bosna (S), Krivaja, Radnički, Rudar, Vlašić, Famos, Radnički i Bratstvo.

U narednoj fazi radi se na omasovljenju nogometnog sporta te počinju ligaška takmičenja omladinskih selekcija. Ovaj period obilježili su popularizacija nogometa na svim razinama društvene zajednice. Uloga Saveza bila je da pomogne formiranju klubova i opštinskih fudbalskih saveza koji su djelovali u obliku aktiva fudbala. U ovom razdoblju stručne organizacije sudija i trenera bile su odvojeni pravni subjekti. Asocijacije fudbala bile su organizovane na nivou socijalističkih republika i tadašnjih pokrajina, a FSJ je bio krovna organizacija u Jugoslaviji a ovakav oblik organizovanja trajao je sve do 1983. godine.

Unutar BiH stvaraju se međuopštinske regije, geografski zaokružene, što je uslovilo formiranje Međuopštinskog fudbalskog saveza, sa sjedištem u Zenici. Osnivačka skupština saveza održana je 09.04.1983.godine  u Zenici. Članovi Saveza bili su klubovi sa područja od Doboja do Kupresa.Takmičenja koja je vodio Savez u ovom periodu bila su : Međuopštinska liga, Grupna liga, omladinske lige pionira, kadeta i juniora.

U Međuopštinskoj ligi takmičili su se klubovi: Budućnost (Duvno), Vlašić (Turbe), Troglav (Livno), Bistričak (Nemila), Mladost (Nević Polje), Orlovik (Žepče), Mladost (Doboj-Kakanj), Rudar (Zenica), Kupres, Bratstvo (Novi Travnik), Jedinstvo (Busovača), Orlac (Preočica), 1. maj (Kaćuni) i Borac (Tetovo).

U Grupnoj ligi takmičili su se: Progres (Rankovići), Gorica (Guča Gora), Povezice (Kakanj), Rudar (Han Bila), Drvodjelac (Nova Bila), Jardol, Zadrugar (Karaula) i Vozuća.

Međuopštinski fudbalski savez Zenica bio je sjedište Regionalne lige – Centar u kojoj su se takmičili: Sloga (Gornji Vakuf), Vitez (Vitez), Bratstvo (Novi Travnik), Zenica Metalno (Zenica), Željezničar (Zenica), Krivaja (Zavidovići), Proleter (Teslić), Lašva (Dolac), Hajduk (Sijekovac), Borac (Kotorsko), TOŠK (Tešanj), Tekstilac (Derventa), Jedinstvo (Busovača), Vlašić (Turbe), Radnik (Donji Vakuf), Modriča (Modriča), Mladost (Brijesnica) i Natron (Maglaj). 

Ovakav oblik organizovanja Saveza aktuelan je sve do agresije na BiH, 1992.godine. Tada dolazi do promjene političke strukture i prekida svih takmičenja. Iskazujući ponos i prkos Bosanaca i Hercegovaca, nogomet se organizuje i tokom agresije, posebno na slobodnoj teritoriji na širem području grada Zenice. U ovom periodu društveno-politička zajednica je organizovana na nivou Okruga, tako da se 05. maja 1994. god. u Zenici formira Nogometni savez Okruga Zenica. U suštinskom dijelu, radi se samo o promjeni naziva saveza, u pogledu djelatnosti nastavlja se kontinuitet rada. Organizuje se prvenstvo na slobodnim dijelovima teritorije Okruga. Formira se takmičenje redovne lige, koje se odvija u dvije  takmičarske grupe A i  B. U grupi A takmiče se: Rudar (Kakanj), Mladost (Doboj-Kakanj), Rudar (Zenica) i Željezničar (Zenica). U grupi B takmiče se: Krivaja (Zavidovići), Asko-promet (Nemila), Borac (Tetovo) i ZSK (Zenica). U finale prvog ratnog takmičenja plasirali su se pobjednik grupe A –RUDAR (Kakanj) i pobjednik grupe B –ZSK (Zenica). 

Finalna utakmica odigrana je 29.06.1994. god. na stadionu “Bilino polje”. NK ZSK (Zenica) pobijedio je rezultatom 1:0 i tako postao pobjednik prvog nogometnog takmičenja u ratnim uslovima na području ZE-DO Kantona. 

U veoma teškim ratnim uslovima osjećala se potreba za stvaranjem višeg ranga takmičenja u kojem bi, kao prvaci liga okruga, plasmanom ulazili u ovo takmičenje. Aktivnosti su tada vodili Nogometni savez okruga Visoko, Nogometni savez okruga Zenica i Nogometni savez okruga Tešanj. 

Prvenstvo novoformirane Kantonalne lige od 12 klubova počelo je 24.09.1994.god. a takmiče se: Bosna (Visoko), Natron (Maglaj), Doboj, Bosna (Tešanj), Askopromet (Nemila), Krivaja (Zavidovići), Borac (Jelah), Zenica (Zenica), Rudar (Breza), Rudar (Kakanj), Rudar (Zenica), Tošk (Tešanj) i Proleter (Teslić). Takmičenje u složenim ratnim okolnostima uspješno je okončano 1995. god. a prvo mjesto pripalo je Rudaru iz Breze sa osvojenih 47 bodova. Na nivou Bosne i Hercegovine, takođe se vode aktivnosti na slobodnim teritorijama, odvijaju se takmičenja i vrše pripreme za organizaciju završnice takmičenja. Čast da bude domaćin prvog zvaničnog prvenstva države pripalo je ovom Savezu. U januaru 1995. godine Savez je bio domaćin prvenstvu BiH u malom nogometu. Za ovaj period razvoja nogometa u Bosni i Hercegovini karakteristično je da su i sportski radnici dali ogroman doprinos, ne samo u takmičenju i nadmetanju sportista nego da su promovisali BiH kao multinacionalnu zajednicu njenih naroda i narodnosti. Svjedoci smo bili da se na taj način, gradila nova i jedistvena BiH i na sportskim terenima. 

Nakon promjene ustrojstva društvene zajednice, u oblik kantonalne vlasti, stvoreni su uslovi za formiranje Nogometnog saveza Zeničko-dobojskog Kantona. Osnivačka skupština održana je 08.05.1996. godine. U suštini radi se još jednom samo u promjeni u nazivu SAVEZA koji je do tada djelovao na nivou okruga. Članice Saveza su postali klubovi registrovani na području Kantona. Uspostavljen je model prema kojem se takmičenje i danas organizuje. Realizujući ciljeve Skupštine i Izvršnog odbora, Savez je u periodu od 1996. godine do danas postigao punu afirmaciju, tehničku opremljenost, i stvorio sve potrebne uslove za rad. Uloženo je puno napora i sredstava za edukaciju stručnih kadrova i još uvijek se realizuju projekti koji su u skladu sa standardima N/FSBiH BiH. Savez danas ima savremeno opremljene poslovne prostorije, informatičko – tehničku opremu i multi-medijalnu salu.  

Kao dio nogometne porodice BiH u stalnom smo vrhu kada je u pitanju rad, organizacija i sistem takmičenja. U svom radu i djelovanju nastojimo očuvati ove iskonske vrijednosti, povezivati se i otvoreno sarađivati sa klubovima, asocijacijama i društvenom zajednicom. Cilj ovakve koncepcije jeste razvijati sportski duh kod mladih i ostvarivanje viših postignuća u nogometu. 

Od osnivanja Nogometnog Saveza ZDK, na čelu kao predsjednici bili su uvijek istaknuti sportski radnici i to: 

Sulejman Čolaković 1996. – 2012. godine

Begagić Muhamed 2012. – 2020. godine

Jabandžić Muris 2020. godine